Beschietingen door geallieerden

In het voorjaar van 1945 komt het einde van de oorlog dichterbij. De geallieerden bevrijden steeds meer plaatsen. Veenendaal komt steeds dichterbij. De Duitsers willen zich niet zomaar overgeven. In maart plaatsen zij het 34. SS-Freiwilligen-Grenadier-Division “Landstorm Nederland” in Veenendaal. Dit is een groep Nederlandse SS-vrijwilligers uit verschillende legeronderdelen. Zij hebben niets meer te verliezen en zijn hard tegen de inwoners. Kom jij in het spergebied (afgesloten gebied) of ben je na de avondklok buiten? Dan loop je het risico dat ze je zonder pardon neerschieten.

Gevechten met de geallieerden

Op 17 april 1945 halen de geallieerden Ede, maar ze gaan niet verder naar Veenendaal. Op de Kade plaatsen ze geschut (wapens). Tussen 19 en 26 april raken granaten regelmatig Veenendaal. Misschien komt dit door de Duitse uitkijkpost in de toren van de Julianakerk. 

Op een gegeven moment raken de geallieerden de toren. Daarna stoppen de beschietingen. Maar dan zijn er al tientallen slachtoffers. Op de De Savornin Lohmanstraat en de Gortstraat vallen doden. Ook in het kamp aan de Dijkstraat raken ze mensen. In totaal komen ongeveer 30 mensen om. Veel anderen raken gewond.

Gemeentelijke Geneeskundige Dienst

Uit het dagboek van de Gemeentelijke Geneeskundige Dienst blijkt hoe zwaar het werk is. De “Witte Brigade” brengt de gewonden op bakfietsen naar de noodziekenhuizen. Overleden mensen brengen ze naar de begraafplaats.

(jpg, 1 MB)
De Witte Brigade met geallieerde militairen.
(jpg, 62 KB)
Het weekrapport der Geneeskundige Dienst, ofwel het Dagboek van de Witte Brigade.
Voor de vele blijken van medeleven ondervonden bij het plotseling overlijden, door oorlogsgeweld van onzen geliefden Zoon. Johannes. betuigen wij langs deze weg aan allen onze oprechte dank, in het bijzonder aan de fam. de Bruin Gortstraat 23. C. v. Kooten. A. v. Kooten- v. Stuivenberg. Veenendaal, 4 Juli 1945. Munnikenweg 7.(jpg, 183 KB)
Een dankbericht uit De Vallei van 4 juli 1945.
UIT DANKBAARHEID GESCHONKEN DOOR ALLEN DIE EEN VEILIGE SCHUILPLAATS HEBBEN GEVONDEN IN DE KELDER BIJ FIRMA D.S.V. VAN SCHUPPEN EN ZOON TIJDENS DE OORLOGSDAGEN VAN 17 APRIL TOT 9 MEI 1945. PS. 91:1. DE COMMISSIE H.MIDDELHOVEN J.SLOK W.KOENDERS J.VRIELING C.V.D.LUSTGRAAF C.V.MANEN.(jpg, 820 KB)
De plaquette bij Scheepjeshof die herinnerd aan de schuilplaats die de Scheepjeswol fabriek bood tijdens de laatste oorlogsdagen.
(jpg, 3 MB)
De julianakerk na de beschietingen van de geallieerden in april 1945.
(jpg, 3 MB)
Herstelwerkzaamheden aan de Julianakerk.
BEKENDMAKING. De Kampfkommandant van Veenendaal beveelt: 1. Vanaf 17 April 1945, 4.00 uur, gaat den uitzonderingstoestand in. Het is verboden zich vanaf dien tijd op de straten te begeven. 2. Het betreden van de straten wordt toegestaan aan: a. Artsen, verpleegsters en vroedvrouwen voor de verzorging van de Bevolking; b. Voor de bevolking voor het halen van water, naar de naastbijzijnde pomp of bron, van 10—11 uur; c. Voor begrafenissen tusschen 14—16 uur; voor ten hoogste 12 (twaalf) personen; d. Voor gemeenteambten., personeel belast met de voedselvoorziening en brandstoffenverzorging, van hun woning tot de dienstgebouwen en terug of op den weg der verzorging, van 7—16 uur; e. Alle personeel en arbeiders welke oogenschijnlijk voor de Duitsche Weermacht opdrachten te vervullen hebben; f. Van 7—7.30 uur voor personen welke daartoe geroepen zijn het bevel te lezen en aan hun familieleden bekend te maken. Wie van de Bevolking van het toegestaan der Weermacht, onder voorwendsel, hij hoort onder de personen genoemd onder a. tot f., zich of den vijand voordeel verschaft, wordt den zwaar gestraft. 3. Tijdens den uitzonderingstoestand zijn alle verzamelingen of gezelligheden in den familiekring en van de in de huizen zijnde geëvacueerden verboden. 4. Op de straten is elk samenzijn van personen, bij direct gebruik van de schietwapens, van de zijde der Duitsche Weermacht uitdrukkelijk verboden. 5. Ter verdere uitbreiding van den Oproep van 17 April 1945, wordt verder bekend gemaakt: Wanneer een soldaat van de Duitsche Weermacht door de Nederlandsche bevolking verwond of gedood wordt, wordt op bevel van de wettige Dienstelle Sondertroepen, 1% (250 personen) uit de burgerbevolking als gijzelaar doodgeschoten. 6. Door strijdhandelingen met den vijand werd veel in Uw Land verstoord, groote deelen der Bevolking hebben het in verbinding en onbekendheid zoo gewild, aan U ligt het nu wat van Veenendaal bij strijdhandelingen gemaakt wordt. 7. Bij het naderen van gevechtshandelingen blijft de Bekendmaking van 17 April 1945 bestaan. DE KAMPFKOMMANDANT.(jpg, 7 MB)
Bekendmaking van de uitzonderingstoestand vanaf 17 april 1945.
Scroll naar boven naar het begin van de paginainhoud